Θεόδωρος Βρυζάκης (1814-1878) - Η Υποδοχή του Λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι

Λάδι σε μουσαμά, 155 x 213 εκ. Υπογραφή. Θ. Π. Βρυζάκης εποίει 1861 - Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου

Δωρεά Πανεπιστημίου Αθηνών

Ο Λόρδος Μπάιρον (George Gordon Byron, 1788-1824), επιφανής Άγγλος ρομαντικός ποιητής, υπήρξε θερμός Φιλέλληνας. Ενσαρκώνει το κορυφαίο σύμβολο του φιλελληνισμού, καθώς θυσίασε και την ίδια του τη ζωή, πολεμώντας στο πλευρό των Ελλήνων κατά την Ελληνική Επανάσταση (1821-1828).

Ως επίσημος εκπρόσωπος του Φιλελληνικού Κομιτάτου του Λονδίνου, ο Μπάιρον έφτασε στην Κεφαλονιά των αγγλοκρατούμενων Επτανήσων τον Αύγουστο 1823, μεταφέροντας όπλα, τρόφιμα και φαρμακευτικό υλικό. Στις αρχές Ιανουαρίου 1824 αποβιβάστηκε στο Μεσολόγγι, πόλη που τον υποδέχτηκε με μεγάλο ενθουσιασμό και σύντομα τον ανακήρυξε πολίτη και ευεργέτη της.

Το έργο Η Υποδοχή του Λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι, ανήκει στις μεγάλες ιστορικές συνθέσεις του Θεόδωρου Βρυζάκη που απεικονίζει με θεατρικό αίσθημα την ενθουσιώδη υποδοχή του ρομαντικού ποιητή. Τον ζωγραφίζει στο κέντρο της σύνθεσης σε στάση αγόρευσης, να τον υποδέχονται ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος με αντιπροσωπεία οπλαρχηγών, ο κλήρος και πλήθος κόσμου. Οι αγωνιστές υψώνουν πανηγυρικά τα χέρια τους, κρατώντας σημαίες και κλάδους ελιάς. Ο δεσπότης ευλογεί, οι ιερείς κρατούν λάβαρα και εικόνες, ενώ οι γυναίκες και τα παιδιά γονατίζουν για να υποδεχτούν τον Μπάιρον. Στο πίσω μέρος διακρίνεται η πόλη του Μεσολογγίου με το βουνό Βαράσοβα.

Ο Θεόδωρος Βρυζάκης για τη σύνθεση του χρησιμοποίησε ως πρότυπο την Άφιξη  του Όθωνα στο Ναύπλιο το 1833 και μορφές από τα ελαιογραφικά σκίτσα του δασκάλου του, Πέτερ φον Χες (Peter von Hess, 1792-1871). Πρόκειται για μια επιβλητική σύνθεση, που την χαρακτηρίζει η τελετουργική επισημότητα και ο περιγραφικός χαρακτήρας, στο πλαίσιο της «ειδησεογραφικής ζωγραφικής» του δασκάλου του. Παρ’ όλα αυτά η μεγάλη ποικιλία των ενδυμασιών και η εναλλαγή των χρωμάτων, με την παρεμβολή του κόκκινου, δημιουργούν ένα πολυποίκιλτο λαμπερό μωσαϊκό, μετατρέποντάς τη σε ενδιαφέρουσα αναβίωση του ιστορικού γεγονότος. Ο Βρυζάκης αισθάνεται την ανάγκη να διασώσει την ιστορική μνήμη αυτού του γεγονότος, σύμφωνα με την εξιδανίκευση που υπαγόρευε ο φιλελληνικός προσανατολισμός

Πράγματι η ζωγραφική του Βρυζάκη εξιδανικεύει, εξωραΐζει και παρουσιάζει τους αγωνιστές και τα πρόσωπα της σύνθεσης ως σύμβολα του αγωνιζόμενου ελληνικού λαού. Προβάλλει τον Μπάιρον ως σύμβολο ελευθερίας και αυτοθυσίας, να περιβάλλεται από την πίστη και λατρεία των Ελλήνων.

Ο Μπάιρον απετέλεσε ορόσημο για την ελευθερία των Ελλήνων, ενσαρκώνοντας τις αξίες του Ελληνισμού, δηλαδή την ελευθερία, τον σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, την ελευθερία της έκφρασης και την ανεξαρτησία του πνεύματος. Τις αξίες αυτές και τα δίκαια των μαχητών της ελευθερίας, σφράγισε με τον πρόωρο θάνατό του. Πέθανε στις 19 Απριλίου 1824 σε ηλικία μόλις 36ετών, συγκλονίζοντας τον ελληνικό λαό που «όλος θλίψη και κατήφεια καταβρέχει το νεκρικό του κρεβάτι με πικρότατα δάκρυα και οδύρεται απαρηγόρητα», όπως ανέφερε στον μνημειώδη επικήδειο λόγο του, ο πολιτικός και διπλωμάτης Σπυρίδων Τρικούπης.

Ο θάνατός του ενέπνευσε και ενίσχυσε σημαντικά το φιλελληνικό κίνημα στην Ευρώπη και έστρεψε την προσοχή στη μαρτυρική πόλη του Μεσολογγίου, δύο χρόνια πριν από την ηρωική Έξοδο, που έμελλε να ενισχύσει ακόμη περισσότερο το φιλελληνικό ρεύμα.

Λαμπρινή Καρακούρτη
Ιστορικός Τέχνης ΕΠΜΑΣ